OFIARY ANTYPOLSKIEGO TERRORU
W ZWIĄZKU SOWIECKIM 1934-1938
W ZWIĄZKU SOWIECKIM 1934-1938
W latach 1934-1938 w Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich, według szacunkowych danych, zamordowano co najmniej 200 tys. Polaków – obywateli sowieckich. Stanowili oni jedną z głównych ofiar tzw. Wielkiego Terroru. Rozpętany przez Stalina, dosięgał nie tylko jego faktycznych i urojonych przeciwników politycznych w Armii Czerwonej, służbie bezpieczeństwa czy aparacie partyjnym, ale i „zwykłych” mieszkańców bolszewickiego państwa. Tych, którzy z powodu swej narodowości, wyznawanej wiary bądź pochodzenia społecznego opierali się sowieckiej indoktrynacji.
Szczególne miejsce wśród zbrodni Wielkiego Terroru zajmuje „Operacja polska” NKWD z lat 1937-1938, w wyniku której, według ustaleń badaczy moskiewskiego Stowarzyszenia Memoriał, represjonowano co najmniej 139 835 osób, z czego nie mniej niż 111 091 zamordowano strzałem w tył głowy, a 28 744 skazano na pobyt w łagrach. Oprócz Polaków ofiarami tej „operacji narodowościowej” byli m.in. Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie i Żydzi. Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego oraz Instytut Pamięci Narodowej poświęciły tej zbrodni portal internetowy www.operacja-polska.pl.
Pomimo tak dużej skali zbrodni dotychczas nie udało się należycie udokumentować jej ofiar. Nie znamy personaliów większości represjonowanych – archiwa rosyjskie wciąż skrywają nazwiska ofiar i strzegą danych o ich oprawcach. Dostępne informacje biograficzne są porozrzucane po bazach danych czy też publikacjach wydawanych w Rosji oraz innych państwach powstałych po rozpadzie ZSRS. Korzystanie z nich jest utrudnione.
Baza danych „Ofiary antypolskiego terroru w Związku Sowieckim 1934-1938” ma za zadanie zmienić ten stan rzeczy. Biogramy ofiar – zarówno te już znane, jak i te, które będą sukcesywnie pozyskiwane – będą gromadzone w jednej dwujęzycznej (polsko-rosyjskiej) bazie danych, dostępnej w internecie. Struktura bazy jest zoptymalizowana pod kątem przeszukiwania danych, dokonywania kwerend wśród rekordów zawierających różnorodne informacje. Umieszczone w bazie dane, odnoszące się do poszczególnych osób, mają postać skrótowego i możliwie zestandaryzowanego rekordu komputerowego, zawierającego wszystkie informacje ważne z punktu widzenia celów projektu.
Baza danych stanowi przede wszystkim źródło wiedzy dla żyjących członków rodzin i bliskich ofiar, a zgromadzone informacje mogą być pomocne przy prowadzeniu poszukiwań genealogicznych. Nie mniej ważny przy tworzeniu bazy jest jej wymiar naukowy. Zgromadzony materiał umożliwia prowadzenie wszechstronnych badań o charakterze biograficznym i statystycznym. Żywimy nadzieję, że zamieszczona na stronie ankieta pomoże w pozyskaniu nowych danych.
Projekt Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego ma również swój wymiar symboliczny – przypomina i upomina się o imienne udokumentowanie ofiar sowieckich zbrodni.